coğorafya

Seçilen Madde

Surtsey , İzlanda'nın güney kıyıları yakınında bulunan volkanik bir ada. Adı, İzlandaca "Surtur'ün adası" anlamına gelir. 63.30° Kuzey, 20.62° Batı koordinatlarında bulunan ada İzlanda'nın en güneydeki toprak parçasıdır.

Ada, 130 metre derinlikte okyanus tabanından başlayarak 14 Kasım 1963 tarihinde yüzeye ulaşan birvolkanik hareketlenme sonucunda oluşmuştur. Hareketliliğin yüzeye yansımasından birkaç gün kadar önce başladığı tahmin edilmektedir.Ada, püskürmenin durduğu 5 Haziran 1967 tarihinde, 2,7 km²'lik yüzölçümü en geniş durumuna ulaşmıştır. O günden bu yana bölgede sık sık görülen dalga ve rüzgâr erozyonu nedeniyle adacığın boyutları hızla küçülmektedir. 2002 itibarıyla adanın yüzölçümünün sadece 1,4 km²'dir.

Yeni oluşan adaya, İzlandalılarca İskandinav Mitolojisi'nde bir dev olarak nitelenen Surtur'un adı verildi ve ada hareketlenmenin yaşandığı süre boyunca yanardağ araştırmacıları tarafından ilgiyle izlendi. Yanardağın sönmesinin ardından ise ada, botanikçiler ile biyolojiaraştırmacılarının yoğun ilgisiyle karşı karşıya kaldı. Bütünüyle çorak ve boş olan adada, sıfırdan başlayarak yavaş yavaş oluşmaya başlayan doğal yaşamın gelişmesi bilim adamlarınca izlendi.

Surtsey'i oluşturan denizaltı yarıkları, Vestmannaeyjar (Vestmann Adaları) denizaltı volkan sisteminin parçalarıdır. Deniz tabanında bulunan bu büyük çatlaklar Orta Atlantik Yükselimi (Mid-Atlantic Ridge) olarak adlandırılır. Vestmannaeyjar'ın oluşturduğu bir başka büyük volkan patlaması ise 1973 yılında Heimaey Adası'ndaki Eldfell'dir. Surtsey'in oluşmasında etkili olan püskürme, bu volkanik zincir boyunca Jólnir Adası ve adlandırılmamış birçok küçük tepeciğin yanı sıra daha küçük çapta birçok başka adacık daha oluşturmuş, ancak bunların pek çoğu kısa süre içinde aşınarak küçülmüş ve su altında kalmışlardır.

Bunları Biliyor Muydunuz?..

• Humus, Suriye yakınlarındaki Krak des Chevaliers'in, 2006'dan beri, UNESCO Dünya Mirası kabul edildiğini,
• Orta Doğu'nun en eski şehirlerinden olan Baalbek'in (Heliopolis) kalıntılarının, bugün Lübnan sınırlarındaki Bekaa Vadisi'nde yer aldığını,
• İzlanda'nın orta noktasının, Avrasya ve Kuzey Amerika Levhaları'nı birbirinden ayırdığını,
• Güney Afrika Cumhuriyeti'nin florasında, toplam 20,000'den fazla bitki çeşidinin bulunduğunu,
• Dünya'nın en küçük yüzölçümüne sahip adasının ve cumhuriyetinin, arması resimde gösterilen Nauru olduğunu,

Seçilen Ülke-Bölge-Şehir

Salvador da Bahia, (Uzun açılımı Tüm Kutsal Kurtacıların Azizi, Portekizce: São Salvador da Bahia de Todos os Santos), Brezilya’nın kuzeydoğusunda yer alan bireyalet olan Bahia’nın başkentidir.

Salvador da Bahia, Brezilya’da sayısız açıkhava partisi ve karnaval etkinliklerinin düzenlenmesi ile tanınmıştır. Yeni Dünya’daki en eski şehirlerden birisi olup, KoloniBrezilya’sının ilk başkenti ünvanını da taşımaktadır. Latin Amerika’nın en kalabalık dokuzuncu şehri olan Salvador da Bahia, Brezilya’da ise São Paulo ve Rio de Janeiro şehirlerinden sonra, en kalabalık üçüncüşehridir.

Salvador da Bahia, Brezilya’nın en yoksul bölgesi olan kuzeydoğu bölgesindeki en kalkınmış bölge niteliğini taşımaktadır. Nüfusun %80’nin siyah ve Afrikalı olduğu bu şehirde Afrika kökenli Brezilyalıların kültürü ağır basmaktadır. Büyük bir tarihi geçmişi olan şehir merkezi 17. yüzyıl ile 19. yüzyıllar arasında inşa edilmiş Portekizkoloni döneminin mimarisi ve anıtsal yapıları ile ünlüdür. Şehir 1985 yılında UNESCO tarafında Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır.

Seçkin Coğrafya Resmi